Bipolar bozuklukta manik episodların beyne etkisi

Bipolar bozukluk, kortikal ve subkortikal yapısal beyin anormallikleri ile ilişkilidir. Ancak bu anormalliklerin zaman içinde aşamalı olarak değişip değişmediği ve bunun bipolar bozuklukta gözüken manik-depresif durumlarının sayısıyla ilişkisi açık değildir.

İsveç Karolinska Enstitüsü ve Goteberg Ünivesitesi bünyesindeki araştırmacılar tarafından yürütülen, alanında bugüne kadar yapılmış en büyük boylamsal beyin görüntüleme (MRI) çalışması bu soruya ışık tutuyor.

Sonuçları Biyolojik Psikiyatri dergisinde yayınlanan çalışmadaki veriler, dünya üzerinde bir çok merkezi bulunan ENIGMA Bipolar Bozukluk Çalışma Grubu’ndan elde ediliyor. Araştırmaya, yaşları 23 ile 57 arasında değişen 307 bipolar bozukluk tanılı ve 925 sağlıklı kontrol dahil ediliyor.

Her iki grubun manyetik rezonans görüntüleme yöntemiyle beyin kabuğu kalınlığı, yüzey alanı ve beyin kabuğu altındaki bölgelerin hacimleri ölçülüyor. Bu tetkik bir yıl sonra tekrarlanıp ilgili alanlardaki değişim oranları hesaplanıyor. Sonuçlar, bipolar grupla sağlıklı kontroller arasında karşılaştırılıyor. Ayrıca, bipolar grubunda iki zaman dilimi arasındaki değişim oranlarıyla geçirdikleri manik-depresif episodlarının ilişkisi inceleniyor.

Prefrontal Bölgedeki Değişimler

Araştırmacılar, bipolar hastalarında manik atakların sayısı ile araştırılan dönemde meydana gelen kortikal beyin değişikliklerinin derecesi arasında bir ilişki buldular. Daha fazla manik epizod daha hızlı kortikal incelme ile ilişkiliyken, epizod yaşamayan hastalarda kortikal kalınlıkta herhangi bir değişiklik veya hatta artış görülmedi. Bu değişiklikler en çok duygu düzenleme, planlama, karar verme, dürtü kontrolü ve diğer önemli bilişsel işlevler için merkezi olan prefrontal kortekste belirgindi.

Çalışmanın yazarlarından Nörobilim ve Fizyoloji Enstitüsünden Prof. Mikael Landén “Bipolar hastalarında manik dönemlere bağlı kortikal incelmenin, duygudurum ataklarını önlemede tedavinin önemine ışık tutuyor” ifadelerinde bulundu.

Subkortikal Bölgelerdeki Değişimler

Bipolar bozukluğu olan hastalar sağlıklı bireyler karşılaştırıldığında, zaman içindeki değişiklikler üç beyin bölgesinde önemli ölçüde farklılık gösterdi: beynin korunması için önemli olan beyin omurilik sıvısı üreten boşluklar (ventriküller) ile yüz tanıma ve hafıza ile bağlantılı olan hipokampüs ve fuziform bölgesi.

Bipolar hastalar, beynin ventriküllerinde sağlıklı kontrol grubuna göre daha hızlı genişleme gösterirken, fuziform ve parahipokampal kortikal bölgelerde ortalama olarak daha yavaş incelme gösterdiler.

Bipolar Bozukluk Bir Nöroprogresif Bozukluktur

Çalışmanın başyazarı Christoph Abé subkortikal bölgelerdeki değişimleri “Anormal ventrikül genişlemeleri ve daha da önemlisi kortikal incelme ile manik semptomlar arasındaki ilişkiler, bipolar bozukluğun aslında nöroprogresif bir bozukluk olabileceğini gösterir. Bu da bazı hastalarda bipolar semptomların kötüleşmesini açıklayabilir” diye yorumladı.

Dikkat Edilmesi Gereken Nokta: Tedavi Etkisi

Araştırmacılar, bipolar bozukluk hastalarının genellikle sağlıklı bireylere göre daha düşük kortikal kalınlık gösterdiğinden, çalışmadaki yavaş kortikal incelme bulgusuyla ilgili olabileceğini vurguluyor. Bunun yanında, bir başka olası açıklama, bu bulgunun, lityum ilacına atfedilen nöroprotektif etkiler gibi tedavi etkilerinden kaynaklanabileceği, bu nedenle bu çalışmada gözlemlenen beyin değişiklikleri, tedavi edilmediği takdirde bipolar bozukluğun doğal seyri sırasında meydana gelen değişiklikler olmayabileceği de belirtiliyor.

KAYNAK:
– Abé, C., Ching, C. R., Liberg, B., Lebedev, A. V., Agartz, I., Akudjedu, T. N., … & ENIGMA Bipolar Disorder Working Group. (2021). Longitudinal structural brain changes in bipolar disorder: A multicenter neuroimaging study of 1,232 individuals by the ENIGMA Bipolar Disorder Working Group. Biological Psychiatry.