Munchausen by Proxy Sendromu

Munchausen Sendromu bir çocuk istismarı şeklidir ve istismarın faili çoğunlukla mağdurun ebeveyni olduğu için sağlık personeli tarafından istismarın kanıtlanması kolay değildir.

Çoğu zaman fail, çocukla ilgili uydurma bir hastalık yaratan ve çocuk için tıbbi yardım arayan “anne”dir. Çocukların savunmasız bırakılması onları şiddet ve istismarın kolay hedefi haline getirir. Özellikle 2 yaş civarındaki çocuklar, şiddet eylemine kolay kolay karşı koyamadıkları ve halen bakıcılarına bağımlı oldukları için ağırlıklı olarak fiziksel istismarın hedefi olmaktadırlar. Çocuğun fiziksel istismarı, dövmeden cinsel tacize ve hatta çocuğun ölümüne neden olmaya kadar geniş bir yelpazeye sahiptir.

Munchausen by Proxy Sendromu nedir?

Eski bir subay olan Alman Baron Karl von Munchausen, kasaba-kasaba, şehir-şehir gezerek uydurma hikayeler anlatmış, bunun ortaya çıkması sonucu Yalan Baronu adını almıştır ve zamanla literatüre geçmiştir.

Munchausen by Proxy Sendromunda kişi, kendisinin/başkasının ruhsal veya fiziksel durumu hakkında gerçek olmayan hikayeler uydurarak tıp uzmanlarının ve sağlık çalışanlarının dikkatini çeker ve uygunsuz tedaviye maruz kalarak sağlık çalışanlarını da yanlış yönlendirir. İleri boyutlarda ebeveyn çocuğa kasten zarar verebilir (yanlış ilaç vermek, boğmak, zehirlemek vs.) İstismar sırasında, MBP mağdurları çeşitli fiziksel hastalık semptomlarına sahip olabilir ancak bilinçli uygulanan yanlış yönlendirmeler ve yanlış tedaviler sonucunda semptomlar ölümle sonuçlanabilir

Munchausen by Proxy Sendromunun teşhisi

Bir çocuk istismarı biçimi olarak Munchausen by Proxy sendromu (MBPS) vakaları tıbbi personel tarafından kolayca teşhis edilemediğinden halk tarafından yaygın olarak bilinmeyebilir. Bunun en temel nedenlerinden biri failin çoğunlukla mağdur çocuğun annesi olması ve doğal olarak annelerin çocuğun koruyucusu olarak algılanmasıdır.

Diğer bir husus ise, bir tıp doktorunun, çocukta uydurma bir hastalık hikayesi olduğundan şüphelense bile, tıbbi delillerle ispat etmesi ve yetkililere güvence vermesi gerektiğidir ve bu anlamda, hasta/kurban çocuğun annesi tarafından anlatılan tıbbi hikâyenin inandırıcılığı için diğer sağlık personeli ile iş birliği yapmak gerçekten çok önemlidir

Sheridan’a göre (2003); İncelenen vakaların %57,2’sinde ebeveyn çocukta semptomlara neden olmuştur. Araştırmalar, bir çocuğun biyolojik annesinin MBP vakalarında istismarcı olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte, vakaların %7’sinde babaların MBP yoluyla istismar ettiği tespit edilmiştir. Ayrıca faillerin genellikle sağlık bakımında profesyonel eğitime sahip oldukları bulunmuştur. MBP faillerinin en yaygın mesleği sırasıyla hemşire, bunu hemşire yardımcılarıdır.

Munchausen by Proxy Sendromunun erken evrede teşhis edilmesi, mağduru istismardan kurtarmak için hayati önem taşır ve bunu yaparken sağlık personelinin MBP göstergelerine dikkat etmesi ve uyanık olması gerekir.

Munchausen by Proxy Sendromu belirtileri

Artingstall’a (1998) göre; MBP göstergeleri:

Deneyimli hekimler tarafından teşhis edilemeyen, açıklanamayan ve uzun süreli hastalık. Hastalık(lar) genellikle o kadar benzersiz olarak tanımlanır ki, doktorlar daha önce hiç böyle bir şey görmediklerini söylerler.
Tekrarlayan hastaneye yatışlar ve/veya tıbbi ziyaretler.
Tanı koymada başarısız olan kapsamlı tıbbi testler.
Tıbbi anlam ifade etmeyen belirtiler.
Mağdurun tedaviye yanıt vermede kalıcı başarısızlığı.
Mağdur, sadece failden uzaklaştırıldığında kaybolan belirti ve semptomlar.
Çocuğunun hastalığı konusunda endişeli görünmeyen ancak hastanedeyken sürekli çocuğun yanında olan bakıcılar.
Sağlık personeli ile alışılmadık derecede yakın ilişkisi olan anneler.
Ailede Ani Bebek Ölümü Sendromu (SIDS) öyküsü
Daha önce tıbbi veya sağlık bakımı deneyimi olan ve çocuklarıyla aynı türde hastalık öyküsü olan anneler.
Ağrılı olsa bile çocuğun tıbbi testten geçmesini memnuniyetle karşılayan bir ebeveyn.
Çocuğun hastaneden taburcu edilmesi tavsiye edildiğinde, sağlık personelini çocuğun hala hasta olduğuna ikna etmeye çalışır.
Normalde şüphe uyandıran bir model aile.
Daha önce Munchausen Sendromu öyküsü olan bir bakıcı.
Teşhisin tıbbi olmadığı yönündeki öneriyi ısrarla reddeden bir bakıcı.
Çocuğun hastalığı hakkında kendi hastalıklarıymış gibi konuşan bakıcılar.
Konuşma özellikle çocuğa yönelik olduğunda çocukları adına konuşan bakıcılar.

MBP vakalarının teşhisi sağlık personeli için zor olduğundan, mağdur ve failin profillerini tanımak çok önemlidir. Sonuç olarak, Munchausen by Proxy Sendromu vakalarının erken teşhisi, istismarın bir an önce önlenmesi ve mağdurun olası ölümden kurtarılması açısından kritik önem taşımaktadır.

KAYNAK:
– Akpınar, A. Munchausen By Proxy Syndrome. Journal of Scientific Perspectives, 5(2021), 199-209.