Obsesif Kompulsif Bozukluğu’nu daha iyi anlamak

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB), birçok kişinin hayatını derinden etkileyen, takıntılı düşünceler ve tekrarlayan davranışlarla karakterize edilen bir ruh sağlığı sorunudur. Ancak OKB’nin tek bir türü yoktur; aksine, birçok farklı semptom ve bunların farklı psikiyatrik rahatsızlıklarla nasıl ilişkili olduğu hala tam olarak anlaşılmış değildir.

Yapılan son araştırmalar, OKB’nin yalnızca bir hastalık değil, birden fazla semptom kümesinden oluşan bir spektrum olabileceğini öne sürüyor.

Yeni Bir Yaklaşım: Ağ Analizi

Geleneksel araştırmalar genellikle OKB’yi belirli kategorilere ayırmaya çalışırken, son dönemde yapılan bir çalışma OKB’yi bir ağ modeli ile ele aldı. 257 OKB hastasının katılımıyla yapılan bu araştırma, hastaların semptomlarını ve eşlik eden diğer psikiyatrik bozuklukları inceleyerek hangi semptomların birbiriyle daha fazla bağlantılı olduğunu belirlemeye çalıştı.

Bu çalışmada, hastalar belirli semptom kümelerine göre gruplandırıldı ve 6 temel semptom kümesi ortaya çıktı:

Temizlik ve Bulaşma Takıntıları: Bu gruptaki hastalar, genellikle temizlikle ilgili takıntılara sahip olup, başka psikiyatrik bozukluklarla daha az ilişkiliydi.
Kontrol Takıntıları ve Kaygı Bozukluğu: Bu grupta kontrol etme (checking) kompulsiyonları yaygındı ve kaygı bozuklukları ve depresyon ile güçlü bir ilişki gösteriyordu.
Temizlik ve Saldırganlık Takıntıları: Temizlik takıntıları burada da görülse de, saldırganlıkla ilgili obsesyonlar ve kontrol kompulsiyonları daha belirgindi.
Biriktirme (Hoarding) ve Depresyon: Biriktirme semptomları ile depresyon ve kaygı bozukluklarının sık görüldüğü bir grup olarak belirlendi.
Cinsel ve Saldırganlık Takıntıları ile Bedensel Algı Bozukluğu: Vücut dismorfik bozukluğu ve saç yolma gibi davranışların eşlik ettiği bir grup ortaya çıktı.
Biriktirme ve Psikoz: Bu gruptaki hastalarda hem biriktirme semptomları hem de psikoz ve alkol kullanım bozukluğu gibi durumlar gözlemlendi.

OKB’nin Tiplerini Anlamak Neden Önemli?

OKB’nin farklı semptom kümelerine ayrılabilmesi, hastanın bireysel ihtiyaçlarına uygun tedavi stratejileri geliştirmeye yardımcı olabilir. Örneğin, temizlik takıntıları olan bireylerin, kontrol takıntıları olan bireylere kıyasla daha az psikiyatrik eş tanı taşıdıkları bulgusu, tedavi planlarının kişiye özel olması gerektiğini gösteriyor.

Ayrıca, araştırma sonuçları OKB hastalarının yalnızca tek bir semptomla değil, çoğu zaman birden fazla semptom kombinasyonu ile mücadele ettiğini gösterdi. Özellikle kontrol etme kompulsiyonlarının, farklı semptom kümeleri arasında yaygın olduğu bulundu. Bu, kontrol takıntılarının OKB’nin çekirdeğinde yer alabileceğini düşündürüyor.

Obsesif Kompulsif Bozukluğu Tedavide Nasıl Kullanılabilir?

Bu tür bir ağ analizi çalışması, klinisyenlerin OKB’yi daha iyi anlamasına ve kişiselleştirilmiş tedavi planları geliştirmesine yardımcı olabilir. Örneğin;

Temizlik obsesyonları olan hastalar daha hedeflenmiş maruz kalma terapilerinden faydalanabilirken,
Kaygı ve depresyon ile birlikte görülen kontrol obsesyonları için bilişsel davranışçı terapilere ek olarak ilaç tedavisi önerilebilir.
Biriktirme bozukluğu olan bireylerde içgörünün eksikliği tedavi sürecini zorlaştırabileceği için bu alana özel terapötik yaklaşımlar geliştirilebilir.

Sonuç: OKB Kişiye Özel Bir Tedavi Gerektiriyor

Bu çalışma, OKB’nin tek tip bir rahatsızlık olmadığını, aksine çok farklı şekillerde ortaya çıkabileceğini gösteriyor. Ağ analizi gibi yeni yaklaşımlar sayesinde, OKB’yi daha iyi anlayabilir ve bireylere daha etkili tedaviler sunabiliriz. Eğer siz veya bir yakınınız OKB ile mücadele ediyorsa, bireyselleştirilmiş bir tedavi planı oluşturmak için bir uzmana danışmanız önemlidir.

KAYNAKÇA:
– Brakoulias, V., Elhindi, J., & Starcevic, V. (2025). A Network Analysis Of Obsessive-Compulsive Symptoms And Their Comorbidity With Other Disorders. Journal of Psychiatric Research.