Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu

Obsesif kompulsif kişilik bozukluğu (OKKB), bir kişinin ayrıntılara, düzene ve kurallara aşırı odaklanma gösterdiği ve genellikle günlük yaşamı engelleyecek şekilde mükemmel bir sonuç elde etme ihtiyacı gösterdiği kronik bir durumdur.

Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu olanlar inatçı olabilirler, her şeyin yolunda yapılması gerektiğinde ısrar edebilirler. Düzen, mükemmellik, üretkenlik ve kontrol isteği, görevleri tamamlama, diğer insanlarla iş birliği yapma ve sosyal aktivitelere veya hobilere tamamen eğlence amaçlı davranma yeteneklerini engelleyebilir. Diğerlerinin belirli kurallara uymasını veya yüksek standartları karşılamasını talep etmenin yanı sıra, OKKB’li kişiler ciddi derecede kendisini eleştirebilir.

DSM-5’e göre OKKB en yaygın kişilik bozukluklarından biridir; yaygınlığı tahminen yüzde 2,1 ile 7,9 arasında değişmektedir. OKKB, “C Kümesi” kişilik bozukluğu olarak sınıflandırılır. Kaygı ve korku, bu kümenin paylaştığı özelliklerdir.

OKKB obsesif kompulsif bozukluktan (OKB) farklıdır. Bu iki hastalık, kişinin hayatının bazı alanlarındaki ayrıntı ve kurallarla güçlü bir meşguliyet gibi özellikleri paylaşırken, önemli açılardan farklılık da gösterir.

OKKB’li kişilerin, OKB’li olanlar gibi rutin veya ritüel oluşturmaya zorlayan istenmeyen düşünceleri yoktur. Aksine, OKKB’li kişiler düşüncelerini ve davranışlarını rasyonel ve amaca yönelik olarak yaşarlar. Semptomları zaman içinde stabildir, ancak OKB semptomları zamanla ve kaygı uyandıran durumlara tepki olarak sıklıkla değişir.

Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu Semptomları

DSM-5’e göre obsesif kompulsif kişilik bozukluğu, erken yetişkinlikle başlayan ve aşağıdakilerden dört veya daha fazlasını içeren, ayrıca düzen, mükemmeliyetçilik ve kontrol ile aşırı derecede ilgili olan bireylerdir.

Kişinin bir aktiviteyi kaçırmasına neden olan düzen ve ayrıntılarla ilgili bir meşguliyet
Görevlerin tamamlanmasını engelleyen mükemmeliyetçilik
Ekonomik ihtiyaçlar tarafından açıklanmayan ve aşırı derecede fazla çalışma ve üretkenliğe bağlılık
Ahlak veya değerlerle ilgili aşırı vicdan yapması ve esnek olamaması (kişinin kültürü veya dini ile açıklanmayan)
Duygusal değere sahip olmasalar bile, yıpranmış veya değersiz nesnelerden kurtulamama
Bir işi veya görevi yapamayınca başkalarına devretme veya başkalarıyla birlikte çalışma konusunda isteksizlik
Kendine veya başkalarına para harcama konusunda isteksizlik ve acil durumlar için paranın biriktirilmesi gerektiği inancı
Esnek olamamak ve inatçılık

OKKB’li kişiler işlerinde veya sosyal yaşamlarında bu semptomlarla ilgili zorluklarla karşılaşabilirler. Örneğin, bir görevin başlamasını veya bitirilmesini geciktirebilirler çünkü görevi tamamlamak için “en iyi” veya “doğru” yol ile yapmak isterler. Belirli durumlarda kontrol kaybı, hayal kırıklığına neden olabilir. OKKB’li kişiler genellikle sevgi duygularını ifade etmekte zorluk çekerler ve başkalarının duygularını ifade etmesinden rahatsız olabilirler.

KAYNAK:

Diagnostic and Statistical Manual, Fifth Edition
Diedrich, Alice & Voderholzer, Ulrich. (2015). Obsessive–Compulsive Personality Disorder: a Current Review. Current psychiatry reports. 17. 547. 10.1007/s11920-014-0547-8.
Obsessive Compulsive Personality Disorder Fact Sheet, The International OCD Foundation.