Öfke kan damar fonksiyonunu nasıl koruyabilir?

Ateroskleroz; yağların, kolesterolün ve diğer maddelerin kan damarlarının duvarlarının içinde ve yüzeyinde birikmesiyle karakterize edilen, kardiyovasküler komplikasyonların temel bir sebebidir.

Oluşan bu birikim, kalp krizi ve felç gibi ciddi kardiyovasküler sorunlara yol açmaktadır. Bu durum hastalığın erken tetikleyicilerini ve katkıda bulunan faktörleri anlamak, önlemek ve tedavi edici stratejiler geliştirmek için oldukça önemlidir.

1950’lerin sonlarından bu yana yapılan çalışmalar, özellikle A Tipi olarak sınıflandırılan rekabetçi, hırslı ve agresif bazı davranış kalıplarının daha yüksek düzeyde kardiyovasküler olayla bağlantılı olabileceğini öne sürmüştür. Bu çalışmalar öfke, kaygı ve üzüntü gibi spesifik duygusal tepkilerin kalp-damar sağlığını nasıl doğrudan etkileyebileceğine olan ilgiyi arttırmıştır.

Öfke ve kardiyovasküler sağlık

Özellikle öfkenin, muhtemelen kan damarı fonksiyonu üzerindeki yoğun ve ani etkisi sebebiyle, ani kardiyovasküler olaylar için güçlü bir tetikleyici olabileceği çok sayıda çalışmada görülmüştür. Ayrıca, öfke ve kardiyovasküler risk arasındaki ilişki kanıtlanmış olsa da öfke ve diğer olumsuz duyguların aterosklerozun erken aşamalarını ve kardiyovasküler sağlığın diğer yönlerini etkilediği birtakım mekanizmalar hala anlaşılamamıştır.

Bu duyguların, damar sağlığı ve fonksiyonunun korunmasında kritik bir rol oynayan, kan damarlarının iç astarı olan endoteli nasıl etkilediği konusuna da özel bir ilgi vardır. Endotel işlevinde oluşan bozulma, kardiyovasküler hastalığın erken ve geri döndürülebilir bir aşaması olarak kabul edilmektedir. Bu durum uzun vadeli kardiyovasküler sorunların önlenmesine ilişkin önemli bir anahtar olabilir.

Öfke, endişe ve üzüntü üzerinde çalışıldı

Araştırmacılar, Columbia Üniversitesi 280 katılımcıyı çalışamaya dahil etmişlerdir. Çalışmayı etkileyebilecek önemli sağlık sorunları ve ilaç kullanımı olmayan 18 yaş üstü bireylere odaklandılar. Katılımcılar rastgele dört gruptan birine atandılar: üçü belirli duyguları (öfke, endişe veya üzüntü) uyandırmak için tasarlanmış görevleri ve bir kontrol grubu tarafsız bir görevi üstlenmiştir.

Duygusal durumlar iki temel yöntem kullanılarak oluşturulmuştur: bir hatırlama görevi ve Velten ruh hali oluşturma tekniği. Hatırlama görevlerinde katılımcılardan özellikle öfke ya da endişe duygularıyla bağlantılı kişisel anıları hatırlamaları ve bunlar üzerinde düşünmeleri istenmiştir. Üzüntü için, üzüntü uyandırmak üzere tasarlanmış bir dizi standart ifadeyi okumayı ve üzerinde düşünmeyi gerektiren Velten tekniği kullanılmıştır. Rastgeleleştirmenin ardından her katılımcıya, endotel bağımlı vazodilatasyon (EDV) dahil olmak üzere bir dizi temel sağlık kontrolleri gerçekleştirilmiştir.

Çalışma bulguları

İlk bulgu, kışkırtılan öfkenin, normal kan damarı fonksiyonunun sürdürülmesi için önemli olan EDV’de bozulmalar görülmüştür. Bu bozulma, duygunun tetiklenmesinden 40 dakika sonra fark edilmiştir. Öfkenin, artan kan akışına yanıt olarak kan damarlarının genişleme yeteneğinin azalabileceği de görülmüştür. Ancak bu etkinin devam etmemesi, en azından altta yatan kardiyovasküler rahatsızlıkları olmayan sağlıklı bireylerde geçici olabileceğini düşündürmektedir.

İlginçtir ki araştırmacılar kaygı ve üzüntü duygularıyla benzer etkiler saptamamıştır. Bu duyguların tetiklenmesinden sonra yapılan ölçümler, nötr duruma kıyasla EDV’de önemli bir değişiklik oluşturmamıştır. Bu, tüm olumsuz duyguların endotel fonksiyonu üzerinde aynı fizyolojik etkiye sahip olmadığını ve bu durumun, duyguların kardiyovasküler sağlığı önemli ölçüde etkilediği spesifik yolları anlamada önemli çıkarımlara sahip olabileceğini göstermiştir.

KAYNAKÇA:
– Shimbo, D., Cohen, M. T., McGoldrick, M., Ensari, I., Diaz, K. M., Fu, J., … & Chaplin, W. F. (2024). Translational Research of the Acute Effects of Negative Emotions on Vascular Endothelial Health: Findings From a Randomized Controlled Study. Journal of the American Heart Association, 13(9), e032698.
– PsyPost (2.5.2024). New study reveals how anger can impair blood vessel function.