Pandemide Kişilik Özelliklerinin Önemi

Son iki ay içinde, pandemi sırasındaki kamuoyu söylemi büyük ölçüde kolektivizmden örneklerinden biri olmuştur. Virüsün yayılmasını kontrol ederken, bireyler, kitlesel iş birliğine (“Birlikte evde kalın”) ve sosyal mesafeye, el hijyenine ve karantina önlemlerine uyuma kadar ağırlıklı olarak bir bütün olarak hareket etmiştir.

Ancak, karantina ve ekonomik faaliyetlerin yeniden başlamasıyla önleyici davranışları sürdürmek ve bunlara uymak için bireylere güvenmek artık kritik öneme sahiptir. Bu yeni düzende, bireysel farklılıklar yeni bir önem kazanıyor ve araştırmaya değer.

Şimdiye kadar, bireyler arasındaki farklılıklar demografik verilerle sınırlıydı ve farklılıklar ülke, yaş grupları ve kentsel ve kırsal bölünmeler arasında analiz edildi. Davranış bilimcileri ve psikologlar da benzer şekilde -kolektif insan davranışını anlama çabalarına odaklandılar- gruplara bağlılık ve sosyal normlardan sapma teorilerinden faydalanarak ve bu ilkeleri, doğru alışkanlıkları teşvik eden davranışsal müdahaleler tasarlamak için kullandılar. Ancak kişiliği anlamak hiç bu kadar önemli olmamıştı.

Kişiliğin Rolü

Bireysel farklılıkların araştırılması, bireyin temel psikolojik özelliklerde nasıl değişkenlik gösterdiğini ve bunların refah, sağlık ve iş başarısı gibi önemli günlük sonuçları nasıl etkilediğini anlamaktan kaynaklanmaktadır. En çok incelenen kişisel özellikler arasında yer alan “Büyük Beş Etmen Modeli”nde; Açıklık, Sorumluluk, Dışadönüklük, Uyumluluk ve Nörotisizm yer alır (İngilizce’de Openness, Conscientiousness, Extraversion, Agreeableness, Neuroticism olarak bilinir ve kısaca OCEAN olarak geçmektedir). Bu özellikler, ülkeler ve kültürler arasında araştırılmıştır.

Mevcut durumda, Beş Büyük Etmen özellikle, tepkilerden kişisel kısıtlamalara ve koruyucu davranışların devam etmesine kadar davranışsal tepkilerdeki temel farklılıkları açıklamakla ilgilidir.

Dışadönüklük örneği ele alınacak olursa; Brezilya’daki araştırmacılar, dışadönüklük puanı daha yüksek olan kişiler, salgının ilk ayında sosyal mesafe önlemlerine uyma olasılığının daha düşük olduğunu bulmuşlardır. Bu bulgu, dışadönüklerin sosyal olarak uyarılmaları ve ödül arama eğilimlerine olan yüksek ihtiyaçları ışığında şaşırtıcı değildir. Buna ek olarak, dışadönüklerin sosyal izolasyonla ilgili daha fazla zorluk yaşaması muhtemeldir ve karantina sonrasında da önleyici davranışlara uymayı daha zor bulabilir.

Dışadönük olan bireylerin aksine, aynı çalışma yüksek sorumluluğu olan bireylerin sosyal mesafe kurallarına ve el hijyeni uygulamalarına uyma olasılıklarının daha yüksek olduğunu bulmuştur. Planlı ve organize eğilimleri tanımlayan ‘Sorumluluk’ faktörünün, koruyucu davranışlara karşı daha güçlü bir duyarlılıkla ortaya çıkması muhtemeldir. Danimarkalı katılımcıların bir araştırmasında, Duygusallık açısından yüksek olan bireylerin -kaygı, korku ve empatiye daha yatkın olanlarından dolayı- diğerlerini virüsten korumak için kişisel kısıtlamaları kabul etme ve uyma olasılıkları daha yüksekti.

Önleyici davranışların ötesinde, bireysel farklılıkları incelemek de ruh sağlığı alanı için önemli çıkarımlar yapılabilir. Karantinanın psikolojik etkilerinin yoğunluğu ışığında, bireylerin karşılaştığı zorluklar çok geniş kapsamlıdır. Bu zorluklar nörotisizmi yüksek olanlar için bir araya getirilmiştir. Yüksek nörotisizm puanına sahip olan insanlar, karantina ve sürekli olan kısıtlamalar ile daha da kötüleşmesi muhtemel olan depresyon, anksiyete tabanlı bozukluklar ve Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB)’ye karşı daha hassastır.

Benzer şekilde, düşük öz-yeterlik düzeylerine veya daha dış kontrol odağına sahip olanlar, çaresizlik hissine karşı daha hassas olabilirler ve daha fazla kaygı yaşama riski altındadırlar. Bu farklılıkları anlamak önemlidir, çünkü önlemeler hakkında nasıl düşündüğümüzle ilgili olabilir. Örneğin, bireylerin dış kontrol odağını, yaşamları boyunca daha sağlıklı bir iç kontrol odağına nasıl dönüştürebiliriz? Bireylerin öz-yeterliklerini artırmaya yardımcı olabilecek adımlar nelerdir?

Bu çalışmaların birçoğu ön kanıt sunarken, belirsizlik ve karmaşıklık ile dolu bir pandemide bireysel farklılıkları önemli bir açıklayıcı araç olarak kullanıldığını vurgularlar. Bu salgında ve önümüzdeki süreçlerde kısıtlama, koruyucu önlem çalışmalarını doğru uygulayabilmemiz için hem bireyin hem de kolektifliğin bütünsel olarak anlaşılması gerekir.

KAYNAK:
– Personality Measures and the Big 5
– Why Personality Matters in This Pandemic