Psikiyatrik İlaçlar ve Cinsellik

Psikiyatrik ilaçların bazı yan etkileri olduğu bilinmektedir. Bunlar arasında cinsel yan etkiler de bulunmaktadır. Cinsellik sürecindeki aşamalardan olan istek, uyarılma ve orgazm ilaçların yan etkilerine maruz kalabilmektedir. Bu yan etkiler cinsel istekte azalma, kadınlarda vajinal akıntı ve erkeklerde ereksiyon bozukluğu olarak görülebilecek uyarılma bozukluğu ve orgazm olmada gecikme olarak görülmektedir.

Araştırmalara bakıldığında tüm anti-depresanların ve anti-psikotiklerin çeşitli cinsel bozukluklara neden olabildiği bilinmektedir. Az görülen yan etkilerden biri de uyaran olmamasına rağmen oluşan “Priapizm” denilen istemsiz uzun süreli ereksiyon halidir. Seyrek görülen diğer yan etkiler ise ağrılı boşalma, cinsel istekte aşırı artma ve kendiliğinden orgazm olabilmektedir.

Cinsellikte önemli bir etkisi olan dopamin cinsel işlevleri arttırmaktadır. Anti-psikotikler gibi dopamin önleyici ilaçlar alındığında ise ereksiyonda bozulmalar ve orgazmda gecikme görülmektedir. Serotoninin cinsellik üzerindeki etkisi daha karmaşıktır. Selektif serotonin gerialım inhibitörleri (SSRI) gibi serotonerjik ilaçlar cinsel fonksiyonlar üzerinde negatif etkiye sahiptir. Bu ilaçlar yüksek oranda cinsel fonksiyon kaybı ile ilişkilidir. Diğer yandan, noradrenerjik ilaçlar serotonerjik ilaçlara göre daha az cinsel yan etkilere sebep olduğu görülmektedir.

Anti-depresanların cinsel fonksiyonlar üzerinde bazı yan etkileri olduğu görülmektedir. Araştırmalara göre güçlü serotonerjik anti-depresanlar seyrek olarak orgazmda gecikmeye ve arzulamada fonksiyon kaybına yol açar. Her ne kadar araştırmalarda cinsiyet farklılıklarına dair bulgular tutarlı olmasa da erkeklerde cinsel yan etkilerin görülme olasılığı kadınlara göre biraz daha fazladır. Ayrıca bazı cinsel yan etkiler ilacın dozuna bağlıdır.

Anti-psikotikler de farklı oranlarda cinsel fonksiyonlar üzerinde yan etkiye sahiptir. Tipik anti-psikotik ilaçlarla tedavi edilen hastalarda yüksek oranda sertleşme bozukluğu ve kadınlarda orgazmın ve erkeklerde boşalmanın engellenmesi görülür. Anti-anksiyete ve duygu durumunu dengeleyen ilaçların da cinsel fonksiyonlar üzerinde bazı yan etkileri görülmektedir. Duygu durumu dengeleyen ilaçlardan en eskisi olan Lityum tek başına verildiğinde cinsel hayat üzerinde olumsuz bir etkisi görülmemektedir.

Psikolojik ilaçların cinsellik üzerindeki etkilerini araştıran çalışmalar gösteriyor ki bazı ilaçların cinsel hayat üzerinde yan etkileri görülmektedir. Fakat bu konuyla ilgili yapılan araştırmalar çok da sistematik yürütülmemektedir. Aynı zamanda psikolojik ilaçların bu gibi problemlere yol açabileceğine dair farkındalığın düşük olduğu görülmektedir. Gelecekteki araştırmaların bu konu üzerinde sistematik çalışmalar yürütmesi önem arz etmektedir.

Her ne kadar psikiyatrik ilaçlar özellikle antidepresanlar ve diğer psikiyatrik ilaçlar cinsel işlev bozukluğuna yol açabiliyorsa da bunların bir çözümü olabileceği akılda tutulmalı ve bu tür sorunlarla karşılaşıldığında ilaçlar terk edilmek yerine hekime danışmakta yarar olduğu unutulmamalıdır.