Psikopati ve Sosyopati

“Sosyopat” terimi toplumda sıklıkla vicdan yoksunu bir kişiyi tanımlamak için, “psikopat” terimi ise seri katil gibi daha tehlikeli olan sosyopatik bir kişiyi ifade etmek için kullanılmıştır.

Klinik olarak sosyopat veya psikopat, antisosyal kişilik bozukluğunun (ASKB) özelliklerini sergileyen; başkalarının haklarını ve duygularını göz ardı eden kişilerdir. Zaman zaman her iki terim de birbirinin yerine kullansa da her birinin geniş bir şekilde tanımlanabilecek ayrıcı çizgileri vardır.

Psikopati nedir?

Psikopati, uyumsuz kişilik özellikleri ile kümelenmiş bir bozukluktur: yetersiz duygusal tepkiler, empati eksikliği, zayıf davranış kontrolü, antisosyal sapkınlıklar ve kriminal davranışlarla sonuçlanan nöropsikiyatrik bir bozukluktur.

Psikopatlar, işlenen suçların büyük bir oranından sorumludur. Onların manipülatif kişilerarası tarzları, büyük bir ölçüde bireyin yaşamı, işi ve ilişkileri üzerinde yıkıcı bir etkiye sahiptir. Genellikle çevrelerindeki insanları manipüle edecek bir doğaya sahiptirler ve hatta kendilerine yakın olan kişilerin duygularıyla oynayabilirler. Merriam’a göre psikopatlık; bir kişinin eylemlerinden pişmanlık duymaması, empati eksikliği ve suç eğilimlerinin varlığı ile öne çıkan egosantrik bir kişiliğe sahip olmaktır. Psikopatlığın oluşmasında genetik, çevresel faktörler, kişinin deneyimleri ve beyin hasarının etkisi olabilir.

Psikopatların özellikleri

Psikopatların bazı özellikleri şu şekilde sıralanabilir:

Güvenilmezlik ve samimiyetsizlik
Patolojik benmerkezcilik ve yetersiz sevme kapasitesi
Yüzeysel çekicilik ve zeka
Pişmanlık ve utanç eksikliği
İçgörü eksikliği
Nadiren intihar girişimi
“Sinirlilik” veya psikonevrotik belirtilerin olmaması
Yanlış motive edilmiş antisosyal davranışlar
Zayıf muhakeme ve deneyimle öğrenmede başarısızlık
Duygusal tepkilerde genel yoksulluk.
Yaşamı planlayamamak

Sosyopati nedir?

Sosyopat, Antisosyal Kişilik Bozukluğu olarak da bilinir. ASKB’li insanlar başkalarının duygularını anlayamazlar. Çoğunlukla, verilen zarardan dolayı kendilerini suçlu hissetmeden kuralları çiğner ve dürtüsel kararlar alırlar. Sosyopatlar çevrelerindeki insanları ve hatta yabancıları kontrol etmek için “akıl oyunları” da kullanabilirler. Ayrıca karizmatik veya çekici olarak da algılanabilirler. Çevresiyle sosyalleşmeye en az ilgi gösteren kişi genellikle bir sosyopat altında kategorize edilir. Yaşamlarının erken dönemlerinde yaşanan kötü ve beklenmedik deneyimler, travmalar sosyopati veya antisosyal bozukluğa neden olabilir.

Sosyopatların özellikleri

Sosyopatların bazı özellikleri şu şekilde sıralanabilir:

Kanunlara uymamak ve toplumsal kuralları çiğnemek
Sahte kimlikler, lakaplar kullanarak kişisel çıkarları için başkalarını kandırmak, dolandırmak
Uzun vadeli planlar yapamamak: Yaptıkları eylemlerin artılarını ve eksilerini görememek
Saldırgan veya agresif davranışlar
Kendisinin veya başkalarının güvenliğini dikkate almamak
Kişisel veya mesleki sorumlulukları yerine getirmemek
Suçluluk ya da pişmanlık duymamak: Birine zarar verirlerse bundan dolayı kendilerini suçlu hissetmezler
Genellikle kibirli yapıları vardır

Psikopatlar ve sosyopatlar arasındaki farklar

Sosyopatlar	Psikopatlar
Başkalarının duygularını umursamadıklarını açıkça belli eder.	Duyguları önemsiyormuş gibi yapar
Genellikle dürtüsel ve agresif davranırlar	Soğuk kanlı davranırlar
Öfke ve şiddete eğilimliler	Genellikle başkalarının stresini fark edemezler
Başkalarının davranışlarını rasyonelleştirirler	Sığ, boş ve sahte ilişkileri var.
İş ve kişisel yaşamı sürdürmekte başarısız olurlar.	Suç faaliyetlerini örtmek için normal bir yaşam sürdürürler
Onlar için zordur ama duygusal bağlar oluşturabilirler	Gerçek duygusal bağlar oluşturmazlar ama insanları kendi yöntemleriyle sevebilirler

“Psiko” terimi genellikle insanlar tarafından birini akıl hastalığı ile ilişkilendirmek kızdırmak için kullanılır. Nöroloji veya psikiyatride “psiko” diye bir terim yoktur, her zaman bazı özel açıklamalara ihtiyaç duyar. Toplumdaki bilgi eksikliği nedeniyle bu bozuklukların arasındaki ince çizgiler ayırt edilemiyor ve sıklıkla yanlış kullanılıyor.

Psikopatik suçlar tarihte işlenmiştir ve bugüne kadar istikrarlı bir şekilde büyümektedir. Psikopatik davranışlar toplum, doktorlar ve yargı sistemi tarafından daha iyi anlaşılmalıdır.

KAYNAKÇA:
– Bhambhani, L. P., Prakash, S., & Tripathi, M. A. (2021) Psychopathy and Sociopathy: A Modern Understanding of Antisocial Personality Disorder. Indıan Journal Of Socıal Studıes And Humanıtıes. Vol. 1 (5)