Ruhsal Bozukluklar Nelerdir?

Zihinsel bozuklukların gerçekte ne olduğu sorusu, son derece tartışmalı bir sorudur. DSM-5 ve ICD-11 gibi sınıflandırma sistemleri, zihinsel bozuklukları, sıkıntıya neden olan düşünce, duygu veya davranışlar (semptomlar) olarak kabul eder. Bu nedenle ruhsal bozukluklar, tanı kriterlerine dahil olan semptomlara göre klinikte değerlendirilerek teşhis edilir. Tedaviler ise bu semptomları çeşitli yollarla hafifletmeyi amaçlar.

Semptomlardan Beyne…

Düşünceler, duygular ve davranışların kaynağı beyindir. Dolayısıyla ilk akla gelen ruhsal bozukluk için beyindeki işlev bozukluğunun patoloji yaratabileceğidir. Ancak tıpkı nörolojik ve fiziksel hastalıklarda semptomun kendini gösterdiği gibi, beyindeki işlev bozukluğunun, ruh sağlığı bozukluklarının semptomlarını gösterip göstermediği tartışma konusudur.

Bunu anlamak için hastaları sağlıklı bireylerle karşılaştırarak neyin yanlış gittiğini ölçerek, altta yatan biyolojideki değişiklikleri ortaya çıkarabilir. Bu değişiklikleri azaltan yeni tedavi müdahaleleri geliştirebilir.

Aynı zamanda, bunu anlamak zor bir iştir. Bunun nedeni, bedenimizde oluşan bir hastalığın örneğin ateş veya baş ağrısı gibi bir semptomun, altta yatan farklı etiyolojileri olabileceği gibi, ruhsal bozulmalarda da hastaların sunduğu tanımlayıcı psikolojik belirtiler, sinirbilimsel çerçevelerle kolayca eşleşmez.

Ek olarak, semptomları yaşayan kişi, benzersiz bir yaşam öyküsü, düşünce, duygu ve davranışlara; her insanda büyük ölçüde farklılık gösteren bir genetik ve gelişimsel yapıya sahiptir. Dolayısıyla, aynı psikolojik semptomlarla kliniğe başvuran kişiler büyük farklılıklar gösterebilir. Sonuç olarak, aynı “semptomlar” ve bozuklukla ilişkili biyolojik değişkenler, bu bireysel farklılıkları yansıtacak şekilde bir dereceye kadar farklılık gösterebilir.

Beyinden Çevreye…

Beyin, sürekli olarak gelişmekte olan bir organdır; deneyimlere göre kendini yeniden oluşturur. Bu nedenle, bu psikolojik semptomları yaşayan kişinin, tamamen bağımsız olmadığının farkında olmak önemlidir. Kötü hava kalitesinin astım semptomlarını dayanılmaz seviyelere kadar şiddetlendirmesi veya diyet unsurlarının diyabet semptomlarını şiddetlendirmesi gibi, uyarıcı ortamın unsurları, ruhsal sağlık semptomlarını şiddetini etkileyebilir.

Her birey, çevresiyle etkileşim içindedir ve beynin sürekli şekillenmesine neden olan deneyimlerle dolu bir hayat yaşar. Dolayısıyla her bir insan farklı düşünceler, duygular ve davranışlara sahip eşi olmayan bir varlıktır.

Çok Yönlü Yaklaşım…

Zihinsel bozukluklar, aslında çeşitli karmaşık etiyolojilere sahip çok katmanlı, çok yönlü bozulmalardır. Bu nedenle, zihinsel bozuklukların gerçekte ne olduğu, nasıl sınıflandırılmaları, nasıl değerlendirilmeleri ve nasıl tedavi edilmeleri gerektiği konusunda çok farklı (ve çoğunlukla karşıt) bakış açılarının olması şaşırtıcı değildir.

Tüm ruh sağlığı bozukluklarının, beyin bozuklukları olarak görülmesi, özellikle sosyal ve çevresel faktörlerden büyük ölçüde etkilenebilecek bozukluklar (örneğin depresyon) için hala çok tartışmalıdır. Bu nedenle başka bir yaklaşım, zihinsel sağlık bozukluklarını kişi düzeyinde tanımlamaktır. Kişilerin; duyguları, düşünceleri ve davranışları vardır. Ayrıca, sosyal, çevresel bağlamı; genetik, gelişimsel, deneyimsel bir öyküsü vardır. Hepsi de birbiriyle ilişkilidir. Başka bir deyişle, bir yaklaşımı diğerine karşı savunmak yerine, ruh sağlığı bozukluklarının çok katmanlı, çok yönlü ve heterojen doğasını kucaklayan bir yaklaşım gereklidir.

Araştırmacı ve klinisyenler arasında ruhsal bozukluğun ne olduğu, nasıl teşhis edilmesi gerektiği ile ilgili sorular değerlendirilir, sınıflandırılır ve hasta için en iyi sonuçların alındığı cevaba yönelim olur. Biyopsikososyokültürel varlık olan insan için en iyi cevap, yeni farmakolojik tedavilerin geliştirilmesini kolaylaştıran biyolojik bir yaklaşım, yeni davranış terapilerinin geliştirilmesine izin veren psikolojik bir yaklaşım ve yeni sosyal politikaların, yaşam müdahalelerinin geliştirilmesini destekleyen bir sosyal ve çevresel yaklaşımın birleşiminden gelmektedir.

KAYNAK:
https://sapienlabs.org/what-are-mental-disorders/