Stresin EEG ile ilişkisi

Psikososyal stres, günlük yaşamımızda karşılaştığımız sosyal ve psikolojik zorlukların bir sonucudur ve sağlığımız üzerinde önemli etkisi vardır. Ancak, bu tür stresin beyin aktiviteleri üzerindeki etkileri tam olarak anlaşılmamıştır. Elektroensefalografi (EEG), beynin elektriksel aktivitelerini ölçen bir yöntemdir ve psikososyal stresin beyindeki yansımalarını incelemek için sıklıkla kullanılır.

Gert Vanhollebeke ve ekibi (2022) tarafından yapılan bir çalışmada, psikososyal stresin EEG üzerindeki etkileri sistematik olarak incelenmiştir. Araştırmacılar, mevcut literatürü tarayarak stresin farklı evrelerinde (beklenti, tepki ve iyileşme) EEG’de hangi değişikliklerin meydana geldiğini analiz etmişlerdir.

Stresin farklı evreleri genellikle beklenti, tepki ve iyileşme olarak üç aşamada incelenir. Bunlar, kişinin stresli bir duruma nasıl tepki verdiğini anlamak için önemlidir.

Stresin 3 evresi

Beklenti Evresi

Kişinin stresli bir olayın yaklaştığını fark ettiği ve buna zihinsel ve fiziksel olarak hazırlanmaya başladığı, kortizol ve adrenalin seviyelerinin arttığı, anksiyete, endişe ve tetikte olma halinin ortaya çıktığı dönemdir. Çalışmada, bu evrede alfa aktivitesinin düştüğünü gösteren EEG çalışmalarından bahsedilmiştir.

Tepki Evresi

Kişinin, stres verici olayla doğrudan karşılaştığı, savaş ya da kaç tepkisi devreye girdiği ve stres hormonlarının (kortizol, adrenalin) en yüksek seviyelere ulaştığı, kalp atışın, solunumun yükseldiği, kasların gerildiği, sempatik sistemin devreye girdiği dönemdir. Ekibin yayımladığı analizde, bu evrede alfa dalgalarının azaldığı ve özellikle beynin ön bölgelerinde beta aktivitesinin arttığını rapor etmişlerdir.

İyileşme Evresi

Stres kaynağının ortadan kalktığı, vücut ve zihin fonksiyonlarının normale dönmeye çalıştığı, parasempatik sinir sisteminin devreye girdiği ve gevşeme sürecinin başladığı dönemdir. Çalışmalar genel EEG beyin aktivitesinin içerisinde gamma dalgaları oranının tepki evresinden iyileşme evresine geçerken azaldığını göstermektedir.

Stresin bu üç evresi, bireyin stresle nasıl başa çıktığını anlamak açısından kritiktir. İyileşme evresinin tam olarak gerçekleşdiği durumlarda kronik stres ortaya çıkabilir ve bu da anksiyete, depresyon ve fiziksel sağlık sorunlarına yol açabilmektedir.

Çalışmada neler gözlemlendi?

Alfa Dalgaları

Alfa dalgaları, genellikle rahatlama ve dinlenme durumlarında ortaya çıkar. Çalışmada, psikososyal stresin alfa dalgası gücünde tutarlı bir azalmaya neden olduğu bulunmuştur. Bu, stres altındayken beynin dinlenme modundan çıkarak daha aktif bir duruma geçtiğini gösterir.

Beta Dalgaları

Beta dalgaları, yoğun düşünme ve problem çözme gibi aktif zihinsel süreçlerle ilişkilidir. Araştırma, stres sırasında beta dalgası gücünde artış eğilimi olduğunu göstermiştir, bu da stresin zihinsel uyarılmayı artırdığını gösterir.

Frontal Alfa Asimetrisi (FAA)

Bu ölçüm, beynin ön bölgelerindeki alfa dalgalarının dağılımını değerlendirir ve duygusal durumlarla ilişkilidir. Ancak, çalışmada FAA ile ilgili tutarsız sonuçlar elde edilmiştir, bu da bu alanda daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğunu gösterir.

Sonuç olarak, psikososyal stresin EEG’de belirli dalga paternlerinde değişikliklere yol açtığı görülmektedir. Özellikle alfa dalgalarındaki azalma ve beta dalgalarındaki artış, stresin beyindeki yansımaları olarak değerlendirilebilir. Bu bulgular, stres yönetimi ve müdahaleleri için önemli ipuçları sunmaktadır.

KAYNAKÇA:

– Vanhollebeke, G., De Smet, S., De Raedt, R., Baeken, C., van Mierlo, P., & Vanderhasselt, M. A. (2022). The neural correlates of psychosocial stress: A systematic review and meta-analysis of spectral analysis EEG studies. Neurobiology of Stress, 18, 100452.