Travma Sonrası Stres Bozukluğu ve Travma Odaklı Psikoterapi

Travma Odaklı-Bilişsel Davranış Terapi (TO-BDT) Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) için sıkça kullanılan ön tedavi yöntemlerinden biri olmasına karşın, hastaların yarısına yakını tedaviye yanıt vermemektedir. Bazı hastalarda tedaviye cevabın neden ortaya çıkmadığını anlamak için Travma Odaklı-Bilişsel Davranış Terapinin nörobiyolojik mekanizmalarını anlamak önemlidir.

Ölüm, ağır yaralanma ya da cinsel saldırıya uğrama gibi örseleyici olay ile karşılaşmış olmak
Olaydan sonra ortaya çıkan yineleyici anılar, düşler ve fizyolojik tepkiler,
Olay ile ilgili anımsatıcılardan kaçınmak
Duygudurumda (korku, dehşet, öfke, suçluluk, utanç) ve algıda olumsuz değişiklik
Olaylara karşı uygun olmayan tepkiler (aşırı duyarlı olmak ya da tepkisiz olmak)

Yukarıdaki belirtiler Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) ile ilişkilidir (DSM-5).

Fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme (fMRI) çalışmaları, bu tedavinin nörobiyolojik öngörücülerinden bazılarına ışık tuttu. Yapılan bir çalışmada Travma Odaklı-Bilişsel Davranış Terapi sonucunda nöral konektomik işaretler belirlenmeye çalışıldı. Çalışmada 36 Travma Sonrası Stres Bozukluğu hastasına ve 36 sağlıklı bireye Travma Odaklı-Bilişsel Davranış Terapi öncesi fMRI uygulandı. Hastalara daha sonra dokuz seans Travma Odaklı-Bilişsel Davranış Terapi ve klinik takip MRI’leri uygulandı.

Çalışma sonucunda; singulo-operkular, varsayılan mod ve dorsal dikkat-frontoparietal yönetici kontrol beyin ağlarında tedavi öncesi bağlantısallığın, tedavinin etkinliği ile ilişkili olduğu bulundu. Tedaviye yanıt vermeyenler, tedavi öncesi sağlıklı kişilere göre önemli ölçüde daha fazla bağlantısallığa sahipti.

Beynin işlevsel mimarisinde uyanıklık, öz farkındalık ve bilişsel kontrol ile ilişkili bağlantısallığın, Travma Sonrası Stres Bozukluğu için Travma Odaklı-Bilişsel Davranış Terapiye olumlu yanıtı karakterize edebileceğine dair kanıt sağlamaktadır. Travma Odaklı-Bilişsel Davranış Terapinin, orbitofrontal ve medial prefrontal beyin korteksleri ile amigdala ve hipokampal bağlantısallığını artırdığı gösterilmektedir. Bu artış, tehdidin engellenme ve yeniden değerlendirilmesi için geliştirilmiş kapasite ve artırılmış bellek yeteneği ile ilişkilendirilmiştir.

Özetle, uyanıklık, öz farkındalık ve bilişsel kontrol ile ilişkili beyin ağları içindeki normalden düşük bağlantısallık, Travma Odaklı-Bilişsel Davranış Terapiye yanıt için anahtar bir mekanizma olabilir. Travma Odaklı-Bilişsel Davranış Terapi ile hastaların beyin bağlantısallık mimarisini normalleştirmektir.

KAYNAK:
Korgaonkar, MS, Chakouch, C., Breukelaar, IA ve diğerleri. Travma sonrası stres bozukluğunda travma odaklı psikoterapiye verilen yanıtın altında yatan içsel bağlar. Transl Psikiyatri 10, 270 (2020). https://doi.org/10.1038/s41398-020-00938-8