Türkiye’de Hekimlik Mesleğinin Ruhsal Şifreleri

Hekimliği En Stresli Meslek Yapan Faktörler

Ölümle iç içe yaşamak.
Kariyerle aile ilişkileri arasında denge sağlayamamak, aile içi çatışmalar.
Otonomiyi azaltan sosyal, ekonomik, hukuksal yaptırımlar.
Hekimi istemediği bir objeyle özdeşleştiren sorunlu hastalar.
Yarışmacı ortamın getirdiği meslektaş çatışmaları.
Fazla çalışma.
Yeni bilgileri sürekli olarak izleme mecburiyeti.
Hata yapma kaygısı.
Politik, ekonomik, hukuksal baskılar.
Rutin iş yükü.
Tedavi başarısızlıkları.
Yaşlılığın getirdiği yetersizlik algısı.
Kadın hekimlerin özgün sorunları.

Stres Faktörlerinin Sınıflaması

Hasta-hekim ilişkisinden kaynaklanan güçlükler.
Meslektaşlar arası ilişkiden kaynaklanan güçlükler.
Performansı korumak adına yaşanan güçlükler.
Meslekten kaynaklanan emosyonel güçlükler.
İdari, sosyal, ekonomik, hukuksal ve politik güçlükler.

Stresi Dengeleyen Faktörler

Kararlarında özgür olmak, yaratıcı gücünü kullanabilmek, otonomi.
Süblimasyon ve altruizmden alınan güç.
Prestij ve ekonomik olanaklar gibi benzeri doyumlar.

Günümüzde, strese yol açan faktörler artmış öte yandan stresi dengeleyen faktörler zayıflamıştır. Örneğin stres faktörü olarak idari baskılar artmış, onu dengeleyen faktörler olan prestij, otonomi ve ekonomik avantajlar azalmıştır.

İÜ Cerrahpaşa Tıp Fakültesi İçinde Yapılan Bir Çalışma
56 Kadın, 94 Erkek, toplam 150 kişilik bir hekim grubu
Ort. yaş 33,87+/-9,32, min 24, max 66

Genelde Kabul Edilen Mutlak Başarı Kriterleri

Empati.
Kesin çözüm arayışına girmem!
Alternatif tanı konfüzyonu yaşamam!
Hastanın uğrayacağı zararları aklımdan çıkarmam!
Tedavide sosyo-ekonomik statüyü hesaba katarım!
Sosyo-demografik özellikleri öğrenirim!
Anlaşılmak isterim!
Otoriter olmak istemem!

Mutlak başarı kriterine uyan hekim sayısı: 2

Çözüm arayışında olma göstergeleri
Psikolojik danışmanlık isteme ihtiyacı.
Konsültasyon Liyezon psikiyatrisi önemlidir!
Çözüm arayışında olan hekim sayısı: 139

Hekimlerin hastalarında psikolojik çözüm arayışının nedenleri

Önerilere uyumu etkiler.
Tedaviye yanıt hızını etkiler.
Hastanın öz saygısını etkiler.

İnsan Psikolojisine Yönelik Eğitim Talebinde Bulunanların Özellikleri

Hasta ile arkadaşça ilişkinin otoritelerini sarsmayacağını düşünürler.
KLP’ye özel önem verirler.
Kesin çözüm bulma eğilimi göstermezler.
Daha sık psikiyatrik konsültasyon isterler.
Sorunlu hastalardan uzak dururlar.
Psikolojik destek ihtiyaçları daha fazladır.
Omnipotent eğilimleri daha fazladır.
Deneyimli hekimlerde çözüm arayışı talebi azalır.

Kurgu
Omnipotent eğilimi olan hekimler hasta ilişkisinde başarısız oluyor. Böylece depresyona girme eğilimleri artıyor. Sonuçta kesin çözüm bulma hedefinden vazgeçiyorlar. Bir yandan hastalarına bilgi verme eğilimde olmamaları ve sorunlu hastalardan uzak durmaları, öte yandan arkadaşça ilişkinin otoriteyi sarsmayacağına dair inanç bir çelişki yaratıyor. Bu çelişki ise omnipotensten kaynaklanmaktadır. Narsistik yaralanmaya önlem olarak daha sık KLP başvurusu olmaktadır. Sorunun kendilerinden değil eğitim sisteminden kaynaklandığını düşünerek rasyonalizasyon göstermektedirler.

Sonuç
Hasta-hekim ilişkilerine yönelik eğitim talebinin arkasında otoriter-totaliter-dogmatik meslek anlayışını besleme ümidi yatıyor olabilir.

Omnipotens eğiliminin kaynağı
Meslek seçiminde mesleğin popülaritesi, sağlayacağı ekonomik olanaklar ya da başkalarının etkisinde kalmak. Özellikle doyumsuz ana-babaların doyumu, çocukları üzerinden elde etme eğilimi önemli bir noktadır. Kısacası bazı hekimler birtakım sosyolojik nedenlerle omnipotent olmaya zorlanmaktadır.

Sosyoekonomik düzeyi düşük olan hastasına tepeden bakan elitist hekim duruşunun günümüze yansıması, bu geniş kitlenin desteğini kaybetmek olarak tezahür etmektedir. Biz hekimlerin en kısa sürede sıkı bir özeleştiri sürecine girmesi, deneyim ve bilgi birikimi ile o kitleden sadece bir adım önde olması gerektiğin bilincine varması şarttır. Narsisizmde gizli duran elitist tavırdan vazgeçmek, halka hak ettiği kaliteli hizmeti vermek ve onun manevi değerlerine yabancı olmamak, en doğru yaklaşım olsa gerek. Sonuçta hekimler üzerinde yoğunlaşan anlamı meçhul iktidar baskısına karşı halk desteği elde edilecek ve sorunlar olması gereken düzeye gelecektir.