Yeni Koronavirüs ve Nöro-invaziv Yapısı

Yeni Koronavirüs (COVID – 19 / SARS-CoV-2) Aralık 2019’da Çin’in Wuhan şehrinde ortaya çıktı ve hızla dünyaya yayıldı. SARS-CoV olarak bilinen ve eskiden ortaya çıkmış olan koronavirüs ile Çin’de ortaya çıkan ve yeni koronavirüs olarak da bilinen COVID-19 benzer yapıya ve etkiye sahip görünmektedir.

COVID‐19 teşhisi konulan hastaların en karakteristik semptomu solunum sıkıntısı olarak görünmektedir ve yoğun bakıma başvuran hastaların çoğunluğu kendiliğinden nefes alamamaktadır. Buna ek olarak bazı hastalarda baş ağrısı, bulantı ve kusma gibi belirtilerin yanı sıra nörolojik semptomlar da görülmüştür. Artmakta olan kanıtlar, koronavirüslerin (SARS-CoV ve COVID-19) her zaman solunum yollarını etkilemek ile sınırlı olmadığını ayrıca nörolojik hastalıklara neden olan merkezi sinir sistemini de istila edebileceklerini göstermektedir.

Genomik analizler ışığında SARS-CoV ve COVID-19 arasında yüksek homolojik bir sekansın paylaşıldığı görülmektedir. Ayrıca, COVID-19’un insan hücrelerine girişinin SARS‐CoV ile aynı reseptörü kullandığı tespit edilmiştir.

Çoğu koronavirüs (CoV) benzer viral yapıya ve enfeksiyon yoluna sahiptir. Dolayısıyla daha önce diğer CoV’ler için tespit edilmiş olan enfeksiyon mekanizmaları COVID-19 için de uygulanabilmektedir. Büyüyen kanıtlar, nörotropizmin CoV’lerin ortak bir özelliği olduğunu göstermektedir. (Nörotropizm: Sinir hücrelerini enfekte etme yeteneği bulunan virüsler.)

Yapılan çalışmada Covid-19’un yalnızca solunum sistemini etkileyen bir virüs değil aynı zamanda nörotrop bir virüs olduğu görülmektedir. Nöro-invaziv potansiyele sahip olan COVID-19 santral sinir sistemini de etkileyebilmektedir. Ani solunum yetmezliği semptomunun ortaya çıkma sebeplerinden biri COVID-19’un beyin sapında bulunan solunum merkezini tutması olabilir denmektedir. Otopsilerde hastaların beyin sapı ve solunum merkezinde tutulum ve virüsün akciğerlerdeki reseptör hücreler aracılığıyla sinaptik yayılımla merkezi sinir sisteminde bulunan solunum merkezine ulaştığı görülmektedir. Koronavirüs sistemik enflamasyon, kan beyin bariyeri ve olfaktör sinir yolakları üzerinden hareketle nöral hasara yol açabilmektedir. (Li, Bai, & Hashikawa, 2020)

KAYNAK:
– Li, Y. C., Bai, W. Z., & Hashikawa, T. (2020). The neuroinvasive potential of SARS-CoV2 may be at least partially responsible for the respiratory failure of COVID-19 patients. Journal of Medical Virology, 2, 0–2. https://doi.org/10.1002/jmv.25728